Сурын холбооны түүхэн ой ирэх жил тохионо

Найман зуу гаруй жилийн тэртээд 335 алд газар харван байг онож дээд амжилт тогтоосон Есэнхүй мэргэний аварга амжилтыг бахархан тэмдэглэж, хөшөө чулуунд сийлүүлсэн нь Чингисийн чулууны бичиг гэж алдаршиж, сурын спортод зориулсан дэлхийн анхны хөшөө болсон бахдам түүх бидэнд бий. Ийм өндөр дээд уламжлалтай монгол үндэсний сурын харваа нь эрийн гурван наадмын бүрэлдэхүүн хэсэг, монгол хүний ёс суртахуун, гоо зүй, зан үйлийн олон сайхан өв уламжлалыг шингээсэн, хурц хараа, хүч чармайлт, эв дүй шаарддаг спортын чухал нэгэн төрөл билээ. Монголын үндэсний сурын холбоо нь “Сурын товчоо” нэртэйгээр 1940 онд байгуулагдаж байсан бөгөөд тухайн үеийн Зам тээврийн яамны сайд Улсын мэргэн Д.Намсрай анхны тэргүүнээр сонгогдон ажиллаж байжээ. Харин 1959 онд Сэлэнгэ, Төв, Булган аймаг, Улаанбаатар хотын 60 гаруй сурчин Сэлэнгэ аймгийн Зүүнхараад уулзалт харваа хийх үеэр Монголын Үндэсний сурын холбоог үүсгэн байгуулж, дараагаар нь Сэлэнгэ аймгийн  Баруунбүрэн сумын уугуул Дэмбэрэлийн Балдандоржийг Тэргүүнээр нь сонгожээ. Доктор профессор Д.Балдандорж 30 жил энэ холбоог тэргүүлэн ажиллаж байжээ. Ийнхүү сурын холбоо үүсэн байгуулагдсаны 74, сурын холбоо нэртэй болсны 55 жилийн ой ирэх жил тохиох гэнэ. Энд нэмж сонирхуулахад 1959 оноос харваачдад Монгол улсын спортын зэрэг цол олгодог болж, эрэгтэйчүүдээс Дундговь аймгийн харваач Ш.Жамбасамбуу 1959 онд, харин эмэгтэйчүүдээс 1972 оны АХ-ын баяр наадмаар Дорнод аймгийн харваач Г.Дуламханд  нар ууган спортын мастерууд болж байсан ажээ. Түүнээс хойш  230-аад эрэгтэй, 130 гаруй эмэгтэй спортын мастерууд төрөн гараад байна. Энэ хугацаанд холбооны тэргүүнээр Д.Намсрай, Д.Балдандорж, Доктор профессор С.Батхуяг, Ч.Давааням, Ч.Энхтайван нар ажиллаж байгаа юм. Ийнхүү ирэх жил  холбоо үүсэн байгуулагдсаны 74, шинэ нэртэй болсны 55 жилийн ойгоо тэмдэглэх харваачид маань ойн арга хэмжээний хүрээнд сурын түүхийг өгүүлэх ном гаргахаар төлөвлөж байгаа гэнэ. Иймд холбооны Ерөнхийлөгч Ч.Энхтайван Доктор профессор С.Батхуяг, улсын мэргэн П.Гарамдорж, Ц.Сүхбаатар нарын ахмадуудадаа сурын холбооны түүхийг өгүүлэх номын ажлыг эхлүүлэхийг даалгажээ.

А.Дөл