Баруун жигүүр яллаа

“Хамаг Монгол” студи санаачлан МҮБХ-той хамтран зохион байгуулсан начин цолтнуудын багийн халз барилдаан амжилттай сайхан боллоо. Барилдаан эхлэхийн өмнө “Аварга “ биеийн лицей  сургуулийн хөвгүүд монгол бөхийн уламжлалт гараа дэвээ, шавааг харуулсан үзүүлэх тоглолтыг үзүүлсэн агаад энэ үзүүлбэр бөх сонирхогчдын анхаарлыг гойд татаж байлаа. Мөн уртын дууч Б.Мөнхбаатар уртын сайхан дуугаар өргөөний жаврыг үргээж барилдаан эхэллээ.
НЭГДҮГЭЭР ТОЙРОГ
Хамгийн эхний давааг баруун жигүүрийн ахлагч улсын начин Ч.Баянмөнх авлаа. Тэрээр у.н Ду.Батбаяртай оноолт таарсан агаад гар ачихад сөрж хонгодоод давхар зүүн талдаа мордоод давснаар багийнхаа болоод энэ өдрийн, энэ барилдааны анхны давааг авлаа. Үүний араас у.н Б.Сангисүрэн у.н Б.Амарзаяаг түрж хөөгөөд холоос зүтгэж мордсон боловч хэт цөмөрч гишгээд өөрөө уначихав.
Улсын наадмын хоёрын даваанд учраа тааран барилдаж байсан у.н Р.Пүрэвдагва Ж.Чулуунбат нар учраа таарч Ж.Чулуунбат толгой уургалж гуд татаад улмаар тумбарайдсан барьцнаас тохойлдуулахаар татахад Пүрэвдагва начин сөрж зүүн тавхайлдаад татчихав. Ц.Одбаяр А.Батмөнх нарын онжавуудын барилдаан нэг удаа хайнцаж ахин барилдахад Өмнөговийн өнгө болсон начин тойруулж шахаж татаад давав. Сүүлийн хоёр барилдаанд у.ө.и.н Э.Энхбат у.н Л.Цэрэнтогтохтой, у.н Б.Пүрэвсайхан у.н Т.Баасанхүүтэй барилдав. Цэрэнтогтох начин барьц сонгоод хавирахад өсөх идэр начин дагаж муриад давсан бол идэрхэн хоёр начны барилдаан тун өрсөлдөөнтэй боллоо. Өмнө нь гурван ч удаа таарахад давсан Б.Пүрэвсайхан энэ удаа мөн л шуудагнаас илүүрхэж дайрахад уран барилдаант начин тун ч сайхан хамгаалж барьцыг задлаж хүнд байдлаас гарав. Улмаар өөрөө барьцны давуу талыг олж шахаж эргүүлээд үзэгчдийг шуугиулсан боловч мэх дутуудаж хариуд нь Б.Пүрэвсайхан начин баруун суганд нь сэжиж өргөөд чимээтэйхэн тавьж багийнхаа энэ тойргийн хоёр дахь давааг авчирлаа.
Эхний тойрогт зүүн жигүүр 4:2-оор илүүрхэв.
ХОЁРДУГААР ТОЙРОГ
Энэ тойрогт Б.Пүрэвсайхан начин өсөх идэр Э.Энхбатыг шуудагдаж мөргөж хөөгөөд, Л.Цэрэнтогтох Ду.Батбаярыг зүүн талдаа гар ачаад, Б.Амарзаяа Ч.Баянмөнхийг баруун хутгаад дутуудахад дайрч баруун мордоод, Ц.Одбаяр Б.Сангисүрэнг давуулахад сөрж баруун талдаа даацтай хутгаад, Р.Пүрэвдагва А.Батмөнхийг таллаад баруун хонгодоод тус тус давав. Энэ давааны хамгийн тэмцэлтэй барилдаан у.н Ж.Чулуунбат Т.Баасанхүү нарынх байсан бөгөөд Т.Баасанхүүг мордоод дайрахад Ж.Чулуунбат сайхан тогтож баруун талдаа даацтай тонгорсон ч өөрөө барьцаа алдаж улмаар Т.Баасанхүү сэжиж баруун мордоод давлаа.
Энэ тойрог мөн л 4:2-оор зүүн ялав.
ГУРАВДУГААР ТОЙРОГ
Тойрог эхэлмэгц Ж.Чулуунбат Э.Энхбатыг дайраад хонгодчихов. Баатархүүгийн Пүрэвсайхан Батбаяр начныг мөргөж хөөх дархан мэхээрээ давлаа. Гэхдээ ах начин Батбаяр залуу начныг дөрвөн хөллүүлж багагүй сандраасныг хэлэх нь зүй. Б.Амарзаяа гар татаж хавирдаг мэхээрээ Л.Цэрэнтогтохыг шороодуулахад Ц.Одбаяр гар таллаж тахимддаг дархан мэхээр Ч.Баянмөнхийг газардуулав. Батмөнхийн Сангисүрэн Пүрэвдагвыг шуудагдаж шахаж хөөгөөд баруун талдаа тун даацтай хавирч давсан бөгөөд сургуулийнхаа дүү нарын үзүүлсэн гараа дэвээг хийж үзэгч олны цөсийг хөөргөж өөрийн багийн гишүүдийн урам зоригийг сэргээв. Арал ойролцоо хоёр начин энэ тойрогт таарч Т.Баасанхүү сэжиж хавираад тэр чигт нь түрээд давлаа.
Даваа унаа энэ тойрогт 3:3 болж тэнцэв.
ДӨРӨВДҮГЭЭР ТОЙРОГ
Э.Энхбат А.Батмөнх учраа таарч Энхбат хөмрөөд тун дөхүүлсэн ч Батмөнх зүүн мураид давсан бол Р.Пүрэвдагва “Өндөр” Баянмөнхийг тун хараатай барьцгүй хавсрав.  Л.Цэрэнтогтох Ц.Одбаярыг баруун талдаа даацтай мордоод, Ж.Чулуунбат Ду.Батбаярыг шуудагнаас тойруулж татаад орхив. Баатархүүгийн Пүрэвсайхан Баатарын Амарзаяаг шуудагнаас мөргөж хөөгөөд буцааж уран гоё зайлаад орхилоо. Энэ барилдаан 2008 оны намар бөхийн өргөөнд болсон ХААИС-ийн нэрэмжит барилдааны үзүүр түрүүнд тухайн үеийн а.а Н.Батзаяа у.х Т.Мөнгөнцоожийг орхиж байсан мэхтэй тун ойролцоо мэх болов. Мөн Т.Баасанхүү начин Б.Сангисүрэнгийн зүүн хөлд дайрч ороход Б.Сангисүрэн тумбарайдаад буцааж түлхээд төвөггүй даваа авлаа. Ингэснээр баруун талын баг 5 даваа авч нийт даваа унааны харьцаа 12:12 боллоо.
ТАВДУГААР ТОЙРОГ
Тавдугаар тойрогт Ду.Батбаяр А.Батмөнхийг зайлж мушгиад, Ц.Одбаяр Б.Пүрэвсайханыг шахаж дотуур хашаад, Ж.Чулуунбат Б.Амарзаяаг баруун хонгодоод, Т.Баасанхүү Ч.Баянмөнхийг суганд сэжиж түрээд, Л.Цэрэнтогтох Р.Пүрэвдагвыг шуудагдаж мөргөөд тус тус давав. Мөн Э.Энхбат Б.Сангисүрэн нар учраа таарч Б.Сангисүрэн барьц сонгож Э.Энхбат хөмөрсөн бөгөөд дагуулж шилдэж түлхээд давлаа.
Энэ тойрогт 3:3-аар тэнцэнж мөн нийт харьцаа 15:15 боллоо.
ЗУРГААДУГААР ТОЙРОГ
Хамгийн сүүлийн тойрогт хэн ялах нь шийдэгдэхээр болов. Энэ тойрогт Б.Сангисүрэн Ду.Батбаярыг мордоод, Ц.Одбаяр Ж.Чулуунбатыг шахаж татаад угсруулж баруун этээд, Т.Баасанхүү Л.Цэрэнтогтохыг сууж сэжиж дунгуйлдаад, Ч.Баянмөнх Э.Энхбатыг барьц сонгож өргөөд тус тус давлаа. Мөн хоёр Пүрэвийн барилдаан үзэгчдийг шуугиулсаар Р.Пүрэвдагвыг хутгахад Б.Пүрэвсайхан сэжиж өргөөд тэр чигт нь голлож хөөгөөд давснаар барууны багийн 18 дахь давааг авав. Онжавуудын барилдаанд А.Батмөнх баруун талдаа тун лав хутгаад тэр чигт нь даалгаж хийснээр хожлын давааг авч баруун талын баг 19:17-ийн харьцаатай ялалт байгууллаа. Барилдаан эхлэхийн өмнө дийлэнх үзэгчид зүүн талын багийг илт илүүрхэнэ гэж байсан бол барууны начингууд басах аргагүй хүмүүс гэдгээ харуулу зүүн жигүүрийн начингуудыг дэмжигчидтэй нь хамт “яллаа”.
Бөхийн өргөө дүүрэн үзэгчтэй байсан нь үзэгчид өөр төрлийн барилдааныг хүсч хүлээж байдгийг энэхүү барилдаан харуулж байлаа. Мөн энд нэгэн зүйлийг сануулахад барилдаан эхлэхийн урьд үзүүлсэн Аварга дээд сургуулийн сурагчдын сайхан үзүүлбэрийг барилдаан дууссаны дараа зарим цахим сайт болоод цахим сүлжээгээр элдэв буруугаар бичиж, буруу ойлголт тарааж буй нь туйлын буруу юм. Монгол бөхийнхөө уламжлалт гараа дэвээг сэргээх үйлсийг дэмждэггүй юм аа гэхэд доромжлохгүй байх нь зүйтэй болов уу.
МУИС-ийн оюутан Т.Түмэндэмбэрэл