Сумын Алдарт уяач С.Ренчин:17 настай илгээлтээр гарснаасаа хойш морь уяж байна

Хөвсгөл аймгийн Ханх сумын уугуул, сумын Алдарт уяач С.Ренчингийн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Та сайхан зусаж байна уу?
-Сайхаан, та бүхэн сайн явж байна уу. “Тод магнай” сэтгүүлийн хамт олон нутаг оронд маань ирж ярилцлага өрнүүлж байгаад баяртай байна.
-Алдарт уяа эвлүүлээд хичнээн жил болж байна вэ?
-Адууны дэргэд л өслөө. Хүүхэд байхдаа хурдны морь унадаг байлаа. Найман настайгаасаа эхлээд найман жил морь унасан. Дараа нь мориноос хасагдаж 17 настайдаа илгээлтээр хөдөө мал дээр гарснаас хойш морь уяж байна. 32,33 жил болчихсон юм уу даа.
-Унаачаас уяач болсон энэ хугацаанд хичнээн айраг түрүү авсан байна вэ?
-Унаач хүү явахдаа айраг түрүү олныг авч байлаа. Уяачийн нөр их хөдөлмөрийг эртнээс мэдэрч, баяр жаргалыг нь хамтдаа хуваалцаж өслөө. Хожмоо өөрөө бие даан морь уяад 1979 онд хээр даагаа айрагдуулж анхны айргаа амсаж байлаа. Энэ хээр маань олонтаа айраг түрүүнд хурдлан намайг баярлуулж байсан буянтай амьтан байгаа юм. Уяа сойлго тааруулсан энэ он жилүүдэд сумандаа их насны морьдын гурван түрүү, бага насны морьдын 10 гаруй түрүүтэй. Ихэнх нь Ханх болон Ренчинлхүмбэ сумын баяр наадмын амжилт юм. Сумандаа болсон “Эв модны наадам”-д хязаалан үрээ аман хүзүүдүүлж байлаа. Тэр бол 1998 он байгаа юм. Энэ наадам гурван жилд нэг удаа болдог уламжлалтай. Энэ амжилтаараа 1994 билүү 95 оны үед сумын Алдарт уяач болсон.
-Эндээс сэтгэлд хамгийн тод дурсамж үлдээсэн ямар наадам байна вэ?
-Уралдсан наадам болгон л сайхан дурсамж үлдээдэг юм. Эндээс Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойгоор Ренчинлхүмбэ суманд хул алаг соёолонгоо түрүүлгэчихээд, сумынхаа наадамд их насны хоёр морио тавьж, нэгийг нь түрүүлгэж, нөгөөг нь айргийн таваар оруулсан. Тэр л үед уяач хүний баяр бахдалыг жинхэнэ утгаар нь мэдэрч билээ. Тиймдээ ч дурсах тоолонд цаанаа таатай санагддаг юм. Мэдээж наадам болгонд магнай тэнэгэр наадахгүй шүү дээ. Алдаж онох юм бас гарна. Тэр болгон дараа нь том сургамж болдог. Мориныхоо гэдэс дотрыг нь цатгаж баллаж л явлаа.
-Танай нутагт их орой зун болдог юм байна. Морины уяа хэдий үеэс эхлэх үү?
-Тиймээ, манай нутагт их орой зун болдог. Тийм болохоор морины уяа 6 сарын 20-д гаргаж эхлэдэг. Өвөлдөө ч хүйтэн. Бүр -50 хүртэл хүйтрэх нь  бий. Бас л чанга өвөл болно шүү дээ. Тийм болохоор гаднаас адуу авчирлаа гэхэд дасан зохицоход амаргүй.
-Та унаган адуугаар наадаж байна уу?
-Тийм ээ өөрийн унаган адуугаараа л нааддаг юм. Гаднаас адуу авч байсангүй. Мэдээж сум аймаг  дотроо бол холио солио хийнэ л дээ.
-Хүүхдүүдээс морь уяж байна уу?
-Байнаа. Нэг хүү маань уядаг юм. Удахгүй юм дуулгах байхаа.
-Уяачийн удамт хүү морьдоо хурдлуулах бизээ. Ярилцсан танд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүд №45