Сумын Алдарт уяач Т.Буянтогтох: Улаан, шарга хоёр соёолонг хол тасархай түрүүлгэж байлаа


Сүхбаатар аймгийн Түмэнцогт сумын уугуул, сумын Алдарт уяач Т.Буянтогтохтой хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Та сум орон нутагтаа хэр хийморь лундаатай наадаж байв. Морьдоо давхиулсан амжилтаасаа дурсахгүй юу?
-Би 2000 онд 4-н түрүү, 28 айраг авсан амжилтаараа сумын Алдарт уяач болсон. Улаан соёолон түрүүлгэж, хээр соёолон аман хүзүүдүүлж байсан. Бас шарга соёолон түрүүлгэж, хонгор даага, улаан даага хоёрыг түрүүлгэж байлаа. Соёолон морь түрүүлгэсэн хүн тэр жилдээ хийморьтой байдаг гэдэг, нээрэн ч сайхан хийморьтой байсан юм шиг. Улаан, шарга хоёр соёолон түрүүлгэхдээ хоёуланг нь нэлээн хол түрүүлгэсэн юм. Бас Засгийн бор даага уяж хол түрүүлгэсэн юмдаг.
-Хэдэн он хавьцаа сумын наадмынхаа соёолонгийн түрүү авч байсан юм бэ?
-За тэрийг ёстой санадаггүй хэрэг ээ. Нас яваад ирэхээр жил оныг нь мартчих юмаа.
-Аргагүй ээ аргагүй. Таны адууны удам угшлыг яривал?
-Надад унаган адуу гээд сүйд болоод байх юм байгаагүй, манай аав морь уядаггүй, жирийн л малчин хүн байсан. Манай Түмэнцогтын Нямын Буд гэж хүний Уулбаяны цоохор хонгорын угшилтай хурдан хүрэн азаргатай байсан. Тэрний төлүүдийг уяж сайн давхиулж байсан даа. Хар Гомбосүрэн гэж хүний адууны хээр соёолонг авч Өвгөн ноёны наадамд очиж дөрөвт оруулж байсан. Цөөн хэдэн адуугаар уралдсан болохоос гаднаас адуу авч шалиагүй л дээ.
-Удамд уяач байгаагүй бол юу таныг хурдан хүлгийн дэл сүүл бооход хүргэв?
-Манай хадам аав Уулбаян сумын харьяат боловч Түмэнцогтод амьдардаг, их хурдантай хүн байсан. Хадам аав их сайн морь уядаг, хоёр азарга 10 хэд түрүүлгэсэн хүн. Тэднийхийг дагаж л хурдан моринд дуртай болсон доо. Би хадам аавтайгаа нэг жил сумын Алдарт уяач авч байлаа.
-Хамгийн олон айраг түрүү авсан ямар адуу вэ?
-Тэр нь олон айраг, түрүү авсан гээд байх юм байхгүй л дээ, дээд тал нь л сумандаа ганц хоёр айрагдсан адуу бий. Нэг их хол явж уралдаагүй, хонхортоо л наадсан. Түмэнцогтынхоо наадамд жил бүр уралдаж, айраг түрүү авч байсан. 1970-1990 он хүртэл сайн уралддаг байгаад сүүлийн хэдэн жил айхтар гавьяатай морь давхиагүй ээ. Сүүлийн үед зуныхаа наадамд ганц хоёрыг уяж байна даа.
-Танай хүүхдүүдээс аавынхаа уяаны эрдмийг өвлөсөн хүүхэд байна уу?
-Миний уяаны арга барил гэж сүйдтэй юм байхгүй. Тэр үед тэжээл гэж байгаагүй, цагаан өвсөөр нь зун голдуу наадмаар л уяж байсан. Ганц нэг өвөл уяж айраг, түрүү авсныг эс тооцвол өвөл нэг их уяж байгаагүй. Хэнтийн Галшард Өвгөн ноёны наадамд хээр даага 4-т оруулж байсан юм байна. Хүүхдүүдийн хувьд сонирхож уядаг ч морь нь гавьтай давхихгүй байна. Манай отгон хүү манлай Төмөр-Очирынд морь унадаг, улсын шилдэг унаач цолтой хүү байдаг юм. Энэ жил 13, 14-тэй, хойтноос мориноос мултрах байх. Энэ сайн хүнийг дагасан хүн сайн уяач болно гэж боддог.
Аль ч том наадамд Сүхбаатарын адуу хоёр гурваараа айргийн тавд орж байна
-Таны үеийн морины уяа сойлго, одоо үеийнхтэй харьцуулахад ямар ялгаа байна?
-Ялгаа гээд байх юм юу байхав, гол нь тэжээл л байна. Хөлс хүчээ авах нь авч л байна, тарлах ажлаа хийж л байна. Гол нь тэжээлээр хүч тамир оруулж давхиулж байгаагаараа л ялгаатай юм даа. Өөр нэг ялгаатай юм нь уяаны чанга, сулын тухайд бага сага ялгаа байх шиг байна. Би өөрийгөө нэг их сулхан уядаггүй, гайгүй чангахан талд нь уячихдаг гэж боддог. Гэтэл одооны адуу чанга уяа даахгүй юм шиг санагддаг. Ер нь адуу адуунаас л болно. Чанга уяаны адуу гэж байна, бас сулхан уяаных ч гэж байна.
-Ахмадууд одооны хүүхдүүд хятад шаазан шиг хэврэг болсон гэж ярихыг сонсож байсан. Түүн шиг адууны яс чанарт бас өөрчлөлт гарч байна уу?
-Байна байна. Зарим адууг хараад байхад хэврэгхэн, хөл гар нь нарийхан, шилбэ туур нь арай өндөрдүү, хөл гараа амархан авах ч шинжтэй болж. Богинохон сагалгаатай адуу хөл гараа авах нь гайгүй байдаг юм
"Тод магнай" сэтгүүл Сүхбаатар аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
7-р сарын 12 -нд Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
7-р сарын 12 -нд З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
7-р сарын 12 -нд МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
7-р сарын 12 -нд Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
7-р сарын 12 -нд 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
7-р сарын 11 -нд Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
7-р сарын 11 -нд Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
7-р сарын 11 -нд МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
7-р сарын 11 -нд 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
7-р сарын 11 -нд МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 11 -нд Фото - Азаргаа мордуулав
-
7-р сарын 11 -нд 153 азарга бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
7-р сарын 10 -нд Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
7-р сарын 10 -нд Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
7-р сарын 10 -нд Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
7-р сарын 10 -нд 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
7-р сарын 10 -нд Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна