Уралдаанч Б.Гантөгс: Халиун азарга чихнээсээ эхлээд л хөөрхөн

-Хүрэн даагаа түрүүлгэлээ. Миний дүүгийн хэд дэх түрүү вэ?

-Баярлалаа. Улсын наадамд гурав дахь жилдээ оролцож, хоёр дахь түрүүгээ Н.Баярхүү ахын хүрэн даагаар авч байна. Сэтгэл их өндөр байна.

-Хоёр түрүү нь хэзээ билээ?

-Ардын хувьсгалын 96 жилийн ойн баяр наадмаар Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын уугуул, “Дэлтэй цэнхэр” МСУХ-ны нарийн бичгийн дарга, Монгол Улсын Алдарт уяач Т.Болдбаатар ахын Магнай халиун азаргыг унаж түрүүлгэсэн.

-Халиун азаргыг хэзээнээс унаж байгаа юм бэ?

-Надаас өмнө ах маань Магнай халиуныг шүдлэнгээс нь эхэлж унасан. Харин би сүүлийн хоёр жил унаж байна. Ганхүү ахын хувьд улсад есөөр нэг оруулаад, Хэнтийд хоёр түрүүлгэж, Дүнжингаравт дөрөвлүүлээд, Эрдэнэтэд аман хүзүүнд хурдлуулж, Сүхбаатар аймгийн баяр наадамд түрүү магнайд давхиулсан. Бас Хөвсгөлийн “Хотгойдын хурд”-д явж байлаа. 10 орчим жил морь унасан байх аа.

-Унах дуртай морь гэж байх уу?

-Халиун азарга цаанаа л гоё байдаг юм аа. Би чихийг нь хараад л баймаар санагддаг. Чихнээсээ эхлээд хөөрхөн харагдахыг яана. Араас сайн гарч ирдэг. Үзүүр дээр хөдлөөд явдаг. Сайхан адуу байгаа юм.

-Ах нь юу гэж захиж байх юм?

-Ах, аав, ээж бүгд  санаа тавина аа. Сая ах “Араас  гарч ирвэл сайхан дараад яваарай” гэсэн. Харин ээж, аав “Морио сайн унаарай. Айрагдаж түрүүлээрэй”  гээд үнсээд үлдсэн.

-Энэ жил хэдэн насны морь унав. Бусад нь яаж давхив?

-Зургаан нас уналаа. Үүнээс их нас 12-оор давхиад, хязаалан наймаар, соёолон 20 гаргаад ирсэн. Харин даага түрүүллээ. Ингээд айраг, түрүүгээр давхиулбал янзтай. Сэтгэл онгойгоод л явчихдаг.  Түрүүлчихлээ гэж бодохоор цаанаа л сэтгэл амардаг. Бас их амттай үе байгаа юм. Хүн бүхнээс магтаалын үгс сонсоод урамтай даа. 

-Зургаан нас унасан гэлээ. Ядардаг уу?

-Үгүй ээ. Бүтэн жил хүлээсэн наадам шүү дээ.  Бороотой, нартай, шороотой алин байсан ч буцах аргагүй.

-Наадмын эхний өдөр бороотой байсан. Хэцүү байв уу?

-Тийм ээ, бороотой байсан болохоор их даарсан.

-Хамгаалалтын хувцас биед эвтэйхэн биз дээ. Зарим хүүхэд өмсөх дургүй гэх юм?  

-Надад бол амар санагддаг. Яг өөртөө таарснаа өмсчихөөр саад болох юм байхгүй л дээ. Харин ч уралдааны замд гарч болох эрсдэлээс сэргийлж байгаа учраас өмсөх л ёстой.

-Өнгөрсөн хугацаанд морь унаад ямар, ямар амжилт гаргаж байв?

-Халиун азаргаа унаж, улсад нэг түрүүлж, нэг аман хүзүүдүүлсэн. Ноднин Сүхбаатар аймагт болсон  бүсэд аман хүзүүдүүлсэн. Гурван түмэн адууны баярт аавынхаа хонгор морь, шүдлэн хоёроо түрүүлгэсэн.

Аав маань бас нутагтаа уяа сойлго тааруулдаг. Түүний хоёр их морь Дорнодын Санбэйст хоёр жил дараалаад гурав, дөрвөөр орж, хар хязаалан нь аман хүзүүлсэн. Бас нэг наадмаар таваар орсон. Энэчлэн аав маань нутаг орондоо бол одтой нааддаг уяач байгаа юм.

-Ах дүү нар нь морь унадаг байх даа?

-Бид ээж ааваас дөрвүүлээ. Мэдээж охин дүүгээс маань бусад нь морь унадаг. Бид ихэр. Ихэр маань бас олон айраг түрүүтэй уралдаанч байгаа юм. Энэ жилдээ нутагтаа морь унаж байгаа.

-Наадмын дараа цалингаа авна. Юунд зарцуулах вэ?

-Энэ удаад би цалин авахгүй. Н.Баярхүү уяач бол миний авга ах байгаа юм. Ямартаа ч ахыгаа баярлуулсандаа их баяртай байна. Аавыгаа харж байхад уяачийн ажил их хэцүү л дээ. Уйгагүй хичээсний дараа амжилт гаргадаг. Ах маань ч энэ удаад уяаны ажлаа сайн хийсэн учраас ийнхүү түрүү хүртсэн биз ээ. Түүнээс өмнө цалингаа аваад хэрэгтэй юмандаа зарцуулдаг байлаа. Бас аав ээждээ өгнө. Ойрын үед цахилгаан скүүтэртэй болно гэж бодож байна.

-Ингэхэд хэддүгээр ангид сурдаг юм бэ. Мэргэжлээ сонгосон уу?

-Би Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан сумын дунд сургуулийн зургадугаар ангид сурдаг. 11 настай. Том болоод уяач болно доо. Алдарт уяач болчихоод уясан морьдоо улсын наадамд түрүүлгэж айрагдуулна.

-Ярилцсанд баярлалаа. Санасан бүхэн нь сэтгэлчлэн бүтэж, алдар нэрээ дуурсгасан сайн уяач болоорой.