ХУРДАН МОРИНЫ УРАЛДААНЫ ДАРААХ ҮЕ

Хурдан морины бие махбодын дотоод орчинд уралдааны дараа маш эмзэг нөхцөл байдлууд үүснэ. Уралдсан буянт хүлгээ энэхүү эмзэг байдлаас богино хугацаанд гаргах нь уяач бүрийн нэн тэргүүнд анхаарвал зохих, дараагийн уралдааны амжилтыг шийдвэрлэх чухал асуудал юм. 
Уралдааны дараа хурдан морины булчинд сүүний хүчлийн хуримтлал эрс нэмэгдэнэ. Үүний улмаас булчин хөшиж чангаран хөндүүр үүсгэнэ. Сүүний хүчил нь хүчилтөрөгчийн оролцоотой задарч, үүссэн энергээр зарим хэсэг нь буцаж глюкоз болон нийлэгждэг тухай бид өмнө дурдсан. Сүүний хүчлийг богино хугацаанд задрах нь хурдан морины сэргэлтэд чухал нөлөөтэй. Энэ асуудлыг шийдэхэд цусан дахь хүчилтөрөгчийн хангамжийг нэмэгдүүлэх шаардлага бий болж байна. Үүний тулд цусны эргэлтийг сайжруулах, цусан хангамжийг нэмэгдүүлэх шаардлагатай болдог. 
Гэтэл уралдааны үед асар их хөлс, түүнтэй хамт электролитууд алдагдсан байдаг. Энэ нь цусыг өтгөрүүлж, эсийг ус ба электролитын дутагдалд оруулдаг. Үүний нөлөөгөөр эсийн дотоод орчин өөрчлөгдөж тэнд явагдах биохимийн урвалууд төгс явагдаж чадахгүйд хүрнэ. Ингэснээр биед дутуу задралын бүтээгдэхүүний хуримтлал бий болж бие махбод хордлогын байдалд орно. Мөн энергийн нөөц шавхагдана. Биед хэрэгцээт амин хүчлийн дутагдлууд бий болж даавар, фермент бусад биологийн идэвхит бодисын нийлэгжилтэд сөрөг нөлөөлнө. Эдгээр нөхцөл байдал нь мэдрэлийн тогтолцоонд дарамт үүсгэнэ. Өөрөөр хэлбэл стресс үүсэх дотоод шалтгаан болно.
Энэ бүхнээс дараах шаардлагууд урган гардаг. Үүнд: 
-Биед дутагдаж байгаа ус ба электролитуудын алдагдлыг нэн даруй нөхөх. Энэ зорилгоор уяачид шингэн юүлдэг. Гол төлөв натрихлорын 09%-ийн уусмалыг хийх нь ажиглагддаг. Энэ буруу биш. Гэхдээ үүгээр электролитуудын алдагдлыг нөхөхгүй, зөвхөн усны алдагдлыг нөхнө. Тиймээс уух усанд нь электролитууд агуулсан декстролит, декстроз гэх мэт эрдэс бодис, электролитуудыг нэмж өгөх нь онцгой чухал. 
-Цусны эргэлтийг сайжруулах, захын судсыг өргөсгөх замаар булчинд очих цусан хангамжийг нэмэгдүүлэх. Захын цусны эргэлтийг сайжруулах үйлдэл бүхий гелүүдийг түрхэж болно. Эдгээр нь захын цусны судсыг өргөсгөх замаар цусан хангамжийг сайжруулж булчинд ирэх цусан хангамжийг нэмэгдүүлдэг. Мөн усан эмчилгээ, иллэг гэх мэтийг ашиглах боломжтой. Хамгийн чухал зүйлийн нэг бол зөөлөн хөдөлгөөн. Зүрхний агшилтын үр дүнд үүссэн даралтын нөлөөгөөр булчин ба захын эрхтнүүдэд цус хүргэгддэг ч буцаж зүрхэнд очиход булчингийн хөдөлгөөн, агшилт маш чухал үүрэгтэй байдаг. Түүнээс гадна хөдөлгөөний үр дүнд биеийн халуун нэмэгдэж захын цусны судсууд өргөсөж цусан хангамжийг нэмэгдүүдэг. 
-Биед дутагдсан аминхүчил, витамин бусад эрдэс бодисын алдагдлыг богино хугацаанд нөхөх. Энэ зорилгоор төрөл бүрийн амин хүчлүүд агуулсан уургийн бэлдмэлүүд, витамины бэлдмэлүүдийг зохих зааврын дагуу хэрэглэх боломжтой. Эдгээрийг олгосноор биед дутагдаж байсан хэрэгцээ нөхөгдөж, биологийн идэвхит нэгдлүүдийн үйл ажиллагаа идэвхижсэнээр биед үүссэн завсрын бүтээгдхүүнүүд биеэс зайлуулагдаж, бодисын солилцоо хэвийн байдалд орж эхлэнэ. 
Үүнээс гадна зохистой тэжээллэг, маллагааны асуудал байх нь мэдээж. 
Төгсгөл. Миний бие уяач, бас адуу судлаач биш жирийн нэгэн малын эмч билээ. Тиймээс алдаж эндсэн зүйл байваас өршөөн соёрхоно уу. 
Монгол түмэн адуу эдлэх соёл, хурдан морины уяа сойлгын асар их өвийг уламжлан авч баяжуулан хөгжүүлж байна. Хурдан морийг таньж, уяа сойлгыг тааруулна гэдэг маш нарийн мэргэжил. Үүнд миний бие “хошуу дүрэх” нь илүүц байж болох. Гэвч тэрхүү нөр их хөдөлмөрийнхөө мөн чанарыг ойлгоход өчүүхэн тус болж магад хэмээн үүнийг бичиглэв. 

ХААИС-ийн профессор багш, "Чандмань-Идэр" ХХК-ийн захирал С.Ганбат 
Цахим хаяг: ganbat_vet@muls.edu.mn