Сумын Алдарт уяач Б.Батсүх:Уяа сойлго нь таарсан морины нүд тунгалаг болдог

-Та сайхан өвөлжиж байна уу? Өөрийгөө бидэнд танилцуулаач?
-Сайхаан, та бүхэн сайхан өвөлжиж байна уу? Миний алдар Багандайн Батсүх. 70 гарч яваа би 1966 оноос хойш л адууны сүүл боож байгаа хүн. 1959 онд Баянгол сум байгуулагдаж дараа жил нь анхныхаа наадмыг хийсэн. Энэ наадамд түрүүлсэн Багандайн зээрд морийг би уяж уралдуулж явлаа. Ёстой өнөө галзуу барын аманд гараа хийхээс буцахгүй явлаа даа. Тэгэхэд би 20 настай цэрэгт явах гэж байсан юм. Түүнээс хойш гэхэд дөч гаруй бил болж байгаа биз. Өвөрхангай аймгийн 60 жилээр зээрд морио хөтлөөд урилгаар оролцлоо. Хэдийгээр миний морь түрүүлсэн ч харамсалтай нь будлиан гарч Баян-Өндөрийн Дашзэвэгийн хүрэн морийг түрүүлсэн болгочихдог байгаа. Харин миний моринд аман хүзүүний бай шагнал өгөхөөр нь шар хөдлөөд авсангүй. Тэрнээс хойш 1979 онд даагаа нэхмээр санагдаад нөгөө зээрдтэйгээ аймгийн наадамд очиж уралдтал айргийн дөрвөөр ирсэн. Энэ наадамд манай сумын Дэвшлийн халиун гэдэг даага түрүүлсэн юмдаг. Зээрд бид хоёр ч иймэрхүү л түүхтэй дээ. Миний зээрд сум орон нутгийн том жижиг наадмуудад 17 удаа түрүүлсэн сайхан амьтан байгаа юм.
-Хэзээ сумын Алдарт болж байв даа?
-1992 онд сумын Алдарт болсон. Би ч?нь сумынхаа анхны морины цолтонгуудын нэг нь байгаа юм. Энэ үед надтай хамт Жанчивын Дашдорж гэж хүн бас сумын Алдарт уяач болж байлаа.
- Дөч гаруй жил гэдэг урт хугацаа. Уншигч залуу уяачдад маань өөрийн уяаны ?рдмээс ярьж өгөөч?
-Одоо ч цаг үеэ дагаад юм өөрчлөгдөж байна. Өнөө бидний үеийн байгалийн ногоогоор уядаг өнгөрсөн бололтойдог шүү. Залуусыг харж байхад тэжээлээр уядаг болж. Тэгэхээр тэжээлийн морьдын уяа сойлгын талаар мэдэх юм хомс л болоод байна шүү. Бид бол мориноос шавар, тосон, усан, сувдан гэсэн дөрвөн хөлсийг гаргана. За тэгээд 5-р сарын эцэс, 6 сарын эхээр л уяна. Шинэ өвс ногоо идсэн адуу үсээ хаяж гөлөлзөөд ирэхээр нь морио уяна даа. Гурваас дөрөв хоног уяад, биеийг нь сайхан живхрүүлчихээд унаад зөөлөн шогшуулахад хөлрөөд жигтэйхэн нойтон болоод ирнэ. Тэр нь бол шавар хөлс болж таарч байгаа юм. Шавар хөлсийг нь сайтар хусч авна. Танихад ч амархан их наалдана. Дараагаар нь ойр зуур 5-15 км яваад ирэхээр хөлс нь аяндаа шингэрээд шавар байхгүй болно. Хоёроос гурван удаа шавар хөлс авсны дараагаар тосон хөлс нь гарна. Тосон хөлсийг хусаад авахаар хусууран дээр жаахан гулгасхийгээд тогтдог. Энэ нь 3-4 удаа гарсны дараагаар жаахан шорвогдуу усан хөлс гардаг юм. Сүүлд нь сувдан хөлс гарна даа. Хөлс хоорондын зай, уяа нь эзэн хүнтэй шууд холбоотой. Юу идүүлэх үү, яаж сайхан амраах вэ гээд л морины уяа их эмзэг шүү дээ. Хэн дуртайд нь уяж буй морио үзүүлэхгүй. За тэгээд олон зүйлийг сайтар ажиглах хэрэгтэй болдог юм. Уяа сойлго нь таарсан морины нүд их тунгалаг болсон байдаг. Ерөнхийдөө сувдан хөлс гарна гэдэг нь морины уяа гүйцсэний шинж юм.
-Одоо хүүхдүүд тань аавын эрдмийг өвлөн морь уяж байгаа байх даа?
-Би долоон хүүтэй. Би чинь морь уяна, бас барилдана. Сумын начин цолтой хүн шүү дээ. Хүүхдүүдэд маань аавынх нь бөхийн талын юм өвлөгдсөн гэж болно. Миний хоёр хүү сумын заан, нэг хүү аймгийн арслан цолтой. Морь уяад, хажуугаар нь барилдахаар бас хоёрдоод байдаг юм шиг байна, янз нь. Тэгээд аймгийн арслан хүү маань барилдахаа больж морио хөөсөн.
-Уяачдад маань үнэтэй зөвлөгөө өгсөнд танд баярлалаа. Нийт уншигчдынхаа өмнөөс эрүүл энх аз жаргал сайн, сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.
-Танай хамт олон талархлаа. Сэтгүүлийн хуудсаар дамжуулан нутаг орныхондоо хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсье.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
7-р сарын 12 -нд Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
7-р сарын 12 -нд З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
7-р сарын 12 -нд МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
7-р сарын 12 -нд Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
7-р сарын 12 -нд 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
7-р сарын 11 -нд Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
7-р сарын 11 -нд Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
7-р сарын 11 -нд МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
7-р сарын 11 -нд 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
7-р сарын 11 -нд МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 11 -нд Фото - Азаргаа мордуулав
-
7-р сарын 11 -нд 153 азарга бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
7-р сарын 10 -нд Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
7-р сарын 10 -нд Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
7-р сарын 10 -нд Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
7-р сарын 10 -нд 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
7-р сарын 10 -нд Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна