Адууны жинг тусгай хэрэгсэлгүйгээр тодорхойлох аргууд

Өвдсөн үед хийх эм бэлдмэлийн тун, шимэгч хорхойн эсрэг эм, тэжээл хувиарлах зэрэгт адууны жинг заавал тодорхойлох шаардлага гардаг. Гэтэл тэр болгонд адуу жинлэх том жин тээвэрлээд явах хэцүү. Тэгэхээр тусгай багаж, кило ашиглалгүйгээр адууны жин хэмжих арга ашиглахаас өөр аргагүй. Уншигч танд хэд хэдэн хувилбарыг сонирхуулъя.

Хувилбар1.
М(Амьдын жин)= 6Х(Цээжний тойорог сантиметрээр) – 620
Ингэвэл жишээлэхэд Адууны цээжний тойрог (Х) нь 200 см байжээ гэж бодъё. Тэгвэл энэ утгыг томъёонд оруулаад бодвол : 6х 200-620=580.
Тэгэхээр М буюу амьдан жин нь 580 кг.

Хувилбар 2.
М(Амьдын жин)=Х (сантиметрээр авсан цээжний тойрог)К
Энд К нь тусгай коэфицент буюу илтгэлцүүр юм бөгөөд адууны үүлдэр, байдлаас хамаараад ялгаат байна. Тухайлбал:
Хөнгөнд  багтах адуунын үүлдэрт – 2.7
Дунд зэрэгт багтах адууны үүлдэрт – 3.1
Хүндэд багтах адууны үүлдэрт -3.5.
Ингэвэл жишээлэхэд таны адуу дунд зэрэгт багтах биетэй үүлдрийнх бол цээжний тойрог нь 200 см байна.
Томъёонд оруулбал 200х3.1=620 кг.
Амьдын жин М нь 620 кг.

Мэдээж тусгай жин хэрэглэлгүйгээр тооцож байгаа болохоор зөрөө гарах нь мэдээж. Тэгэхээр бодит байдалд ойртуулахын тулд энэ хоёр утгын дунджыг гаргах нь хамгийн зөв. Ингэвэл (580+620)/2=600
Ингээд адууны жин нь нааш цааш 20 кг хэлбэлзэлтэй 600 кг болж байна.

Манай хойд хөршид адууны тарга, бэлтгэгдсэ байдал, арьс, үс ба туурайн байдлаар нь адууны тэвээргийг тодорхойлдог бас нэг арга байдаг. Ингэж ялгахад дөрвөн төрлийн тэвээргэтэй адуу гарч ирдэг ажээ. үүнд:
Үйлдвэрийн/Заводын . Эд бол морин заводын адуу. Илүүдэл өөхгүй махан таргатай.
Бэлтгэлийн. Эдгээр нь тод ялгарч гарсан булчин шөрмөстэй, ажиллах чадвар өндөр, хангалттай таргатайн дээр сайн бэлтгэгдсэн. Манайхаар бол уяа сойлго нь таарсан гэх юм уу даа.
Ажлын. Эдгээр нь өдөр тутмын ихээхэн хэмжээний ачаалал даахаар сайн бэлтгэгдсэн, дунд зэргийг таргатай.
Үзэсгэлэнгийн. Эдгээр нь өөхөн таргатай, булчингийн ялгарал муу. Арьс, үс, туурайн байдал дээд зэргийнх байдаг.

Эрүүл мэнд
Адууны физиологийн болон цусны шинжилгээний үндсэн үзүүлэлтүүд

Айхтар ноцтой өвчин эмгэг л гарахгүй бол  бид мал, адуунаас цусны шинжилгээ авна гэж бараг байдаггүй. Тэр тусам өвдөж зовоогүй байсан ч тодорхой хугацааны дараа урьдчилан сэргийлэх үзлэг байдлаар адууныхаа цусны шинжилгээг тогтмол өгч хяналт тавьна гэдэг бүр ч дуулдаагүй шахуу зүйл.

Харин баруунд бол ийм байдал хэвийн үзэгдэл болсон. Тэд мөнгө нь багтаж ядсандаа бус, эсвэл хийх юмаа олж ядсандаа ингэж тогтмол шинжилгээ хийлгэн, хяналт тавиад байдаг юм биш. Харин ч эсрэгээрээ элдэв өвчиг эмгэгийг хүндрээд лавширсан хойно нь эмчилнэ гэдэг урьчилан сэргийлснээс хэд  дахин  өндөр зардал гардаг төдийгүй хурдан хүлгйнхээ амийг алдах аюул улам нэмэгдэнэ гэсэн үг. Тэгэхээр тогтмол шинжилгээ өгч, байнгын хяналт хийн аль болох их статистик мэдээлэл хуримтлуулан түүнээ зөв боловсруулж чадвал адууны өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, өвдсөн тохиолдолд эрт илрүүлж бага зардлаар гүйцэд эмчлэх, адууны физиологийн мөчлөг уралдаан тэмцээнд хамгийн тохиромжтой, эсвэл тохиромжгүй байгаа үеийг тогтоох зэрэг олон чухал ач холбогдолтой байдаг. Цаашлаад монгол адууны гэсэн дахин давтагдашгүй онцлогийг нарийвчлан тогтоох боломжтой болно.

Жишээ болгоод Европ, Америкт адууны эрүүл үеийн физиологийн үндсэн үзүүлэлт гэж тогтоосон мэдээллийг хүргэе. Ингэдээ судлаачид гурван өөр эх сурвалжийн өгөгдлийг авсан байна.

/Зүүн талаасаа 1 дэх багана, дээрээс доошоо: Үзүүлэлт, Биеийн температур, Судасны цохилт, Амьсгал, Шээсний хүчил шүлтийн тэнцвэр, Шээсний хэмжээ, Шээсний нягт, Өтгөний хэмжээ.   Хамгийн дээд талын мөр, хоёр дахь нүднээс эхлээд баруун тийш: Хэмжих нэгж, Эх үүсвэр 1, Эх үүсвэр 2, Эх үүсвэр 3.   Зүүн талаасаа хоёр дахь багана, хоёр дахь нүднээс эхлээд доошоо: Цельсийн градус, минутант, минутанд,  “хамгийн сүүлийн нүд”-кг/хоногт. Хүснэгтийн доорх гурван мөр тайлбар: Эх үүсвэр 1: Хөдөө аж ахуйн амьтадын халдварт бус дотрын өвчний эмнэл зүйн оношилгоо. 1981 он.  Эх үүсвэр 2: Мал эмнэлгийн эмгэг физиологийн эмнэл зүй. 2001. Эх үүсвэр гурав: Адууны эмгэгийн бүрэн лавлах. 2005 он. Т., М Пэворд./

 
Адууны цусны клиник шингжилгээний үндсэн үзүүлэлтүүд . Эрүүл үеийнх. Эдгээрээс ихсэх багасах нь бие махбодид хэвийн биш байгааг илтгэдэг. Гэхдээ энэ бол Европ, Орос, Америкт адууных гэдгийг мартуузай.

/Баруун талаасаа нэг дэх багана, дээрээсээ доошоо: Үзүүлэлт, Эритроцит тунадсжих хурд, Эритроцит, Лейкоцит, Тромбоцит, Базофил, Эозинофил, Миелоцит, Залуу, Савхан цөмт, Хэсэгчихлсэн цөмт, Лимфоцит, Моноцит, Гемоглобин, Өнгөний үзүүлэлт, Нэг эритроцит дэх дундаж гембоглобин, Гематокрит. Дээд талын мөр, зүүн талаас гурав дахь нүднээс эхлээд: Эх сурвалж 1, эх сурвалж 2, эх сурвалж3.  Зүүн талаасаа хоёр дахь багана, дээрээсээ: хэмжих нэгж, 2 дахь нүд, Мм/ц,   Бүх нүдэнд –Тыс гэдгийг мянга гэж өөрчилнө.  Хүснэгтийн доорх гурван мөр тайлбар: Эх үүсвэр 1: Хөдөө аж ахуйн амьтадын халдварт бус дотрын өвчний эмнэл зүйн оношилгоо. 1981 он.  Эх үүсвэр 2: Мал эмнэлгийн эмгэг физиологийн эмнэл зүй. 2001. Эх үүсвэр гурав: Адууны эмгэгийн бүрэн лавлах. 2005 он. Т., М Пэворд/